Το Πήλιο


Η "χριστιανοσύνη" του αυτοκρατορικού Βυζαντίου. Εκχριστιανίζεται η περιοχή των Μαγνήτων και κάπου στην αρχαία Ιωλκό θα πρέπει σύμφωνα με τους χρονογράφους να μαζεύτηκε η ζωή. Τα λείψανα της χριστιανικής πόλης τα ισοπέδωσε σίγουρα η πόλη του Βόλου. Λείψανα έντονα θα βρεις σήμερα στην περιοχή της Νέας Αγχιάλου.

Γύρω στον 6ο αιώνα μ.Χ. αρχίζει η κάθοδος των Σλάβων, χωρίς συγκρούσεις μιας και η γης είναι παρατημένη. Είχαν προηγηθεί οι Γότθοι και οι Ούννοι. Οι Σλάβοι είναι όμως αυτοί που θ' αφήσουν έντονα τ' αχνάρια τους σ' όλη την περιοχή, οι Βελεγεζίτες ή Βελεζίτες. Αυτοί θα βρουν τις Φερές στο κακό τους χάλι και θα τις βαφτίσουν Βελεστίνο. Αρχίζει ο εκσλαβισμός της χώρας και τα τοπωνύμια μιλούν από μόνα τους : η Ζαγκόρα έγινε Ζαγορά, η Δράγγα έγινε Δράκεια, η Μοκρινίτζα έγινε Μακρινίτισσα κι αργότερα Μακρινίτσα απ' τους λόγιους του Βυζαντίου και του Πατριαρχείου.

Τους τελευταίους Βυζαντινούς Χρόνους αναπτύχθηκε η μοναστηριακή ζωή στο Πήλιο και γύρω οικιστικοί πυρήνες που εξελίχθηκαν, στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, σε ακμαίους οικισμούς. Αυτής της κατηγορίας είναι τα Μοναστήρια της Θεοτόκου στη Μακρινίτσα, της Παναγίας Πορταρέας, στην Πορταριά, του Αγίου Λαυρεντίου, στον Άγιο Λαυρέντιο, της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, στη Ζαγορά. Μοναχοί και ιερωμένοι λόγιοι δίδαξαν τα ελληνικά γράμματα στα μοναστήρια και στις εκκλησίες, διατηρώντας τη φλόγα για λευτεριά. Δυο ήταν τα μεγάλα σχολεία: το «Ελληνομουσείο της Ζαγοράς και η «Σχολή Μηλέων».

Το Πήλιο απολάμβανε ελευθεριών, γιατί ανήκε, λένε, στη μάνα του σουλτάνου. Στην πραγματικότητα οι Τούρκοι απέφευγαν τις κακοτοπιές. Το Πήλιο ανέπτυξε σε μεγάλο βαθμό την οικοτεχνία και το εμπόριο, δραστηριότητες που ευνοούσε ο εχθρός, για δικό του όφελος βεβαίως. Στα τέλη του 17ου αι. με αρχές του 18ου, η οικονομία άρχισε να αναπτύσσεται, χάρη στην παραγωγή του μεταξιού και των μάλλινων επενδυτών που γέμιζαν τις αγορές. Στη Δύση το μετάξι, στην Ανατολή οι επενδύτες.

Στον κάμπο του Βελεστίνου και του Αλμυρού κύριο προϊόν υπήρξε από την αρχαιότητα το σιτάρι. Εκεί αναπτύχθηκε η υφαντική, ενώ στα ορεινό της 'Οθρης οι κάτοικοι ασχολήθηκαν με την κτηνοτροφία και την υλοτομία και ανέπτυξαν την υφαντική και την ποιμενική ξυλογλυπτική. Η ναυτιλία ήταν ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο στην οικονομία της Μαγνησίας, που μας παραδίδεται από τα μυθικά κιόλας χρόνια με την Αργοναυτική Εκστρατεία. Στα χρόνια της Φραγκοκρατίας – 12ος αι. - ο Αλμυρός γνώρισε μεγάλη άνθηση και το λιμάνι του ήταν το σπουδαιότερο της Θεσσαλίας.

Στα ναυτικά επαγγέλματα στράφηκαν και οι κάτοικοι του Τρικεριού, με προτίμηση στη σπογγαλιεία, ενώ το εμπόριο κρατούσαν τα περίφημα «ζαγοριανά καράβια», που ξεκινούσαν από το Χορευτό για τις μεγάλες αγορές του κόσμου (17ος – 18ος αι.). Τα ίδια αυτά καράβια τάχθηκαν στον Αγώνα, όταν ήρθε η κατάλληλη ώρα. Το Μάιο του 1821 στις Μηλιές κηρύχθηκε επίσημα η Επανάσταση και η περιοχή ενσωματώθηκε στο νέο ελληνικό κράτος το 1881.

H Ζαγορά


Σ την πίσω πλευρά του Πηλίου είναι χτισμένο το αρχοντοχώρι της Ζαγοράς, σε ύψος 500 μέτρων περίπου και αποτελείται από 4 συνοικίες, του Αγίου Γεωργίου, της Αγίας Κυριακής, της Αγίας Παρασκευής και της Σωτήρας.

Υπάρχουν δύο διαφορετικές εκδοχές σχετικά με την προέλευση του ονόματός της. Κατά την πρώτη εκδοχή, η λέξη Ζαγορά προέρχεται από τη σλάβικη λέξη «Zagora» που σημαίνει πίσω από το βουνό (της δόθηκε τον 10ο αιώνα μ.Χ. περίπου) και μάλλον γι’ αυτόν το λόγο και παλαιότερα όλα τα πίσω χωριά του Πηλίου τα ονόμαζαν «χωριά της Ζαγοράς». Κατά τη δεύτερη εκδοχή, το όνομα προέρχεται από το «ζώα + αγορά» εξαιτίας μιας ζωοπανήγυρης που γινόταν στο χωριό πιο παλιά. Από ευρήματα της περιοχής (ελληνικά ερείπια, νομίσματα των Παγασών κ.α.) φαίνεται ότι κατοικήθηκε από την ομηρική εποχή.

Προς το τέλος της Βυζαντινής περιόδου, εξ αιτίας του φόβου πειρατικών επιδρομών, οι κάτοικοι μετακόμισαν στην περιοχή της σημερινής «Σωτήρας», με την ομώνυμη εκκλησία, όπου υπήρξε η μεταβυζαντινή μονή της «Μεταμορφώσεως του Σωτήρος».

Ο τόπος είχε μεγάλη οικονομική ανάπτυξη τον 17ο και 18ο αιώνα και εξ αιτίας του ότι οι δρόμοι την εποχή εκείνη ήταν δύσβατοι και επικίνδυνοι και για την καλύτερη διακίνηση του εμπορίου τους έφτιαξαν ικανό εμπορικό στόλο. Για το πόσο σημαντική ήταν η Ζαγορά φαίνεται από παλιά έγγραφα στα οποία η Ζαγορά αναφέρεται με τις σημαντικότερες πόλεις της Θεσσαλίας όπως ήταν η Λάρισα, τα Φάρσαλα και τα Τρίκαλα.

Οι εκκλησίες της Ζαγοράς


Η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής κτίσθηκε το 1803, πάνω στα ερείπια άλλης προγενέστερης εκκλησίας, κρύβει μέσα της υπέροχες αγιογραφίες και χρυσοκέντητο επιτάφιο μεγάλης ομορφιάς, ρώσικης προέλευσης.

Η Αγία Παρασκευή στην Περαχώρα, έργο του λαϊκού αρχιτέκτονα Δήμου Ζηπανιώτη, με λιθανάγλυφα και επιγραφές του Μιλίου και πολύ καλής τέχνης ξυλόγλυπτο και επιχρυσωμένο τέμπλο (1810). Οι εικόνες του Χριστού και της Παναγίας στο δεξιό μέρος του τέμπλου έχουν χρονολογία 1632. Συνεπώς υπήρχε πολλά χρόνια πριν το 1803 η εκκλησία της αγίας Παρασκευής, που κρίθηκε κατεδαφιστέα λόγω παλαιότητας ή ανεπάρκειας να εξυπηρετήσει τον αυξανόμενο πληθυσμό της συνοικίας

Η εκκλησία της Αγίας Κυριακής, κτισμένη από τον Δήμο Ζαπανιώτη το 1740, βρίσκεται στο κέντρο της ομώνυμης συνοικίας και είναι τρισυπόστατη (αφιερωμένη επίσης στην Αγία Αικατερίνη και στον Άγιο Ιωάννη το Θεολόγο). Παλαιότερα ήταν αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου, όπως φαίνεται και στο τέμπλο του ναού. Η εκκλησία είναι χτισμένη σε ρυθμό τρίκλιτης βασιλικής, δομημένη με πέτρες και σκεπασμένη με πλάκες. Έχει ένα θαυμάσιο επίχρυσο ξυλόγλυπτο τέμπλο (1742- 1744), έργο των ταγιαδόρων Λοίζου, Κυπρίου και Παναγιώτη, από το Γαλατά.

Ο Άγιος Γεώργιος αποτελεί πρότυπο πηλιορείτικης τρίκλιτης εκκλησίας. Χτίστηκε το έτος 1765 με την επιστασία και τις οδηγίες του Οικουμενικού Πατριάρχη Καλλίνικου, που έμενε εκείνα τα χρόνια (1762 - 1791) στη γενέτειρά του όταν επίσκοπος Δημητριάδος ήταν τότε ο αδελφός του Γρηγόριος. Οι τοίχοι του είναι με λιθοδομή και η σκεπή του δίρριχτη, πλακοσκέπαστη, με ένα από τα καλύτερα στο Πήλιο ξυλόγλυπτα τέμπλα (1774), αντιπροσωπευτικό δείγμα του νεοελληνικού μπαρόκ, με εξίσου αξιόλογο δεσποτικό θρόνο και άμβωνα και με αριστουργηματικά λιθανάγλυφα κατενημένα σε τρείς παράλληλες ζώνες εξωτερικά στην κόγχη του ιερού βήματος. Η εκκλησία βρίσκεται δίπλα στην κεντρική πλατεία του Αγ. Γεωργίου, στην τρίτη συνοικία και είναι η μητρόπολη της Ζαγοράς.

Η Μεταμόρφωση του Σωτήρος, βρίσκεται στο κάτω ανατολικό άκρο της τέταρτης συνοικίας της Ζαγοράς, της Σωτήρας. Ο σημερινός ναός χτίστηκε κατά το 1889 και το τέμπλο του κατασκευάστηκε κατά το 1900. Η ιστορία όμως του ναού έχει βαθιές ρίζες, γιατί ο πρώτος ναός κτίστηκε το 1168 και ήταν το πρώτο μοναστήρι. Καταστράφηκε όμως ολοσχερώς το 1870 και 1880 λόγω πυρκαγιάς και καθίζησης του εδάφους. Έτσι σύντομα χτίστηκε σε ασφαλές μέρος ο νέος ναός, ο σημερινός, ο οποίος πανηγυρίζει στις 6 Αυγούστου.

Τα εξωκλήσια της Ζαγοράς


Π άνω απ' τις δύο κεντρικές συνοικίες της Ζαγοράς υψώνεται ένας κωνικός λόφος συνθεμένος από ασπριδερούς βράχους, σφηνωμένους βαθιές στα πλευρά του. Στην κορυφή του προβάλλει, σαν πολύτιμο διάδημα, το γνωστό ως '' Άθωνας '' εκκλησάκι του Αγ. Αθανασίου του εν Άθω. Δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς ανεγέρθηκε η εκκλησία, σίγουρα όμως πριν το 1680, που φιλοτεχνήθηκε το τέμπλο της. Το εκκλησάκι του Άθωνα πανηγυρίζει στις 5 Ιουλίου.

Το εξωκλήσι της Ανάληψης είναι χτισμένο σε μία όμορφη και ήρεμη τοποθεσία μπροστά στη θάλασσα, που λέγεται η παραλία της Ανάληψης. Χτίστηκε από θεμέλια το 1988, εις αντικατάστασιν του προηγουμένου που είχε κτιστεί το 1903 και εξαφανίστηκε στις 4/11/1986 από κατακλυσμιαία βροχή.

Έξω από τα όρια της περιφέρειας Ζαγοράς στη μακρινή περιοχή της Παλιάς Μιτζέλας, χτισμένο σ' ένα ομαλό ξέφωτο, περιτριγυρισμένο απ' το πυκνό δάσος της οξυάς, βρίσκεται το εξωκλήσι του Προφήτη Ηλία που χτίστηκε κάπου στα μισά του 19ου αιώνα. Μπορεί να πάει κανείς εκεί με αυτοκίνητο. Απ' τη Ζαγορά απέχει περίπου 25 χιλιόμετρα. Πανηγυρίζει στις 20 Ιουλίου.

Είναι ένα νεόκτιστο εξωκλήσι που κτίστηκε το 1982-83. Βρίσκεται κάτω από τη συνοικία του Αγ. Γεωργίου, στο δρόμο προς Χορευτό δίπλα στο σχολείο του Ρήγα - Φεραίου. Σ' αυτό τιμάται η μνήμη του νεομάρτυρα Αγ. Τριανταφύλλου, ο οποίος πρόσφερε τη νιότη του θυσία στο θεό, γιατί δεν ήθελε ν' αρνηθεί την πίστη του. Η καταγωγή του είναι από τη Ζαγορά, γι' αυτό και πήρε το όνομα '' Άγιος Τριαντάφυλλος ο εκ Ζαγοράς ''. Η μνήμη του γιορτάζεται στις 8 Αυγούστου.

Από τη χρονολογία στην κόγχη του ιερού μαθαίνουμε ότι η «Παναγία» χτίστηκε το 1803. Στο διάστημα των δύο αιώνων ζωής της εκκλησίας σίγουρα έγιναν κατά καιρούς επισκευαστικές εργασίες, όπως άλλωστε και πρόσφατα.

Η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου φαίνεται να υπήρχε, από επίσημα έγγραφα, το 1272. Δεν υπάρχουν όμως στοιχεία για το πότε ακριβώς ιδρύθηκε. Τότε λειτουργούσε σαν μοναστήρι, η σημερινή εκκλησία έχει χτιστεί το 1804. Ο Άγιος Ιωάννης, με την τόσο σημαντική ιστορία, στο διάβα των δύο αιώνων δέχτηκε βαριά χτυπήματα απ’ το χρόνο και η κατάστασή του έφτασε σε απροχώρητο σημείο. Πολλά τα ρήγματα στους τοίχους και το παρεκκλήσι σωριασμένο. Το 1998 έγινε ριζική ανακαίνιση. Η εκκλησία γιορτάζει στις 7 Ιανουαρίου.